Tạo cơ hội cho người khuyết tật chữ in tiếp cận thông tin, tri thức
Ngày 15/9/2023, tại thành phố Đà Nẵng, Hội Người mù Việt Nam phối hợp cùng Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tổ chức tập huấn về Hiệp ước Marrakesh và các quy định pháp lý liên quan của Việt Nam.
Tham dự chương trình tập huấn có bà Phạm Thị Kim Oanh – Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả, bà Nguyễn Hoài Thu – đại diện Vụ Thư viện – Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, lãnh đạo TW Hội, Chương trình hòa nhập NKT của UNDP và 50 đại biểu đại diện các Sở, ban, ngành, thư viện, nhà xuất bản, trường học, trung tâm trợ giúp pháp lí, Hội Người mù cùng các tổ chức của và vì người khuyết tật tại một số tỉnh miền Trung. Đại diện Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) – bà Sylvie Forbin – Phó Tổng Giám đốc tổ chức, tham dự tại điểm cầu trực tuyến.
Ảnh: Đồng chí Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam phát biểu khai mạc chương trình tập huấn.
Theo ước tính của Hiệp hội Người mù thế giới, chưa đến 10% sách được sản xuất dưới định dạng dễ tiếp cận như: chữ nổi (Braille), âm thanh, sách điện tử… Ở các nước đang phát triển thì tỷ lệ này dưới 1%.
Sự thiếu thốn các tài liệu dễ tiếp cận đã ngăn cản hàng chục triệu người trên thế giới không có khả năng đọc chữ in trong việc phát huy tối đa tiềm năng con người và hạn chế cơ hội giáo dục việc làm, chăm sóc sức khỏe cũng như hầu hết mọi khía cạnh trong đời sống xã hội.
Ảnh: Bà Phạm Thị Kim Oanh – Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả chia sẻ nhiều thông tin về Hiệp ước và các văn bản liên quan.
Tháng 6/2013, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) đã thông qua Hiệp ước Marrakesh với việc quy định những ngoại lệ về bản quyền, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra và chia sẻ các tài liệu dưới định dạng dễ tiếp cận cho những người khuyết tật chữ in trong mỗi quốc gia cũng như xuyên biên giới. Đồng thời, tạo ra sự cân bằng trong công tác bảo vệ bản quyền và lợi ích chung. Tính đến nay đã có 93 bên ký kết bao gồm 119 quốc gia gia nhập Hiệp ước.
Từ năm 2018, Hội Người mù Việt Nam đã phối hợp với UNDP chung tay cùng các bộ, ban, ngành để thúc đẩy Việt Nam gia nhập Hiệp ước Marrakesh. Sau rất nhiều nỗ lực của các cơ quan quản lí nhà nước, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Hội Người mù Việt Nam, sự đóng góp của các tổ chức của và vì người khuyết tật, các chuyên gia trong nước và quốc tế, tháng 12/2022, Việt Nam đã gia nhập Hiệp ước Marrakesh; Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ và Nghị định hướng dẫn cũng đã ban hành.
Ảnh: Các đại biểu tham dự đã đưa ra nhiều câu hỏi thắc mắc, chia sẻ những ý kiến và kiến nghị, đề xuất với hai bản dự thảo.
Chương trình tập huấn nhằm phổ biến các nội dung về hiệp ước và các quy định liên quan; đồng thời tham vấn dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan và dự thảo báo cáo nghiên cứu về Thực trạng tiếp cận xuất bản phẩm của người khuyết tật chữ in tại Việt Nam do Hội Người mù Việt Nam phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) thực hiện.
Bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam chia sẻ: "Chúng tôi hy vọng sau chương trình tập huấn, các tổ chức của và vì người khuyết tật, các thư viện, nhà xuất bản, trường học, trung tâm trợ giúp pháp lý… sẽ có thêm những kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm để cùng chung tay với các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức Hội và UNDP triển khai thực hiện Hiệp ước và các quy định của Việt Nam một cách hiệu quả, tạo ra cơ hội mới cho những người khuyết tật chữ in tiếp cận thông tin, tri thức - nền tảng cơ bản để họ vươn lên hòa nhập và đóng góp vào sự phát triển chung của cộng đồng".
Phát biểu tại chương trình tập huấn, bà Nguyễn Minh Châu - đại diện UNDP cũng chia sẻ ba thông điệp đến với các đại biểu: phân bổ nguồn lực và tham vấn với người khuyết tật đọc chữ in là điều cần thiết để việc thực hiện Hiệp ước Marrakesh hiệu quả; sự hiểu biết chung và hỗ trợ lẫn nhau cho các trường hợp ngoại lệ bản quyền cho người khuyết tật chữ in là chìa khóa thành công; việc thu thập dữ liệu để giám sát quyền tiếp cận thông tin của người khuyết tật chữ in rất quan trọng.
Bà Sylvie Forbin - Phó Tổng giám đốc Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) cho biết: Chúng tôi mong muốn tiếp tục sự hợp tác giữa WIPO và Việt Nam trong việc phát triển hệ sinh thái bản quyền, thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo phát triển mạnh mẽ. Bằng việc tham gia một loạt các hiệp ước về bản quyền, Việt Nam đã thiết lập một khung pháp lý hiện đại, toàn diện để hỗ trợ những người thụ hưởng Marrakesh. Đây là một bước tiến quan trọng vì lợi ích của những người khuyết tật chữ in ở Việt Nam và trên thế giới.
Ảnh: Các đại biểu tham dự chương trình tập huấn chụp ảnh lưu niệm.
Tại chương trình tập huấn, các đại biểu đã lắng nghe đại diện Cục Bản quyền tác giả, Hội Người mù Việt Nam, Vụ Thư viện chia sẻ nội dung của Hiệp ước và các văn bản pháp lí liên quan của Việt Nam, thực trạng cung cấp xuất bản phẩm cho người khuyết tật chữ in tại hệ thống thư viện công cộng, dự thảo nghị định và báo cáo nghiên cứu, các đại biểu đã sôi nổi đặt nhiều câu hỏi để hiểu rõ thêm về nội dung Hiệp ước cũng như các quy định được nội luật hóa, đồng thời, đóng góp ý kiến vào 2 bản dự thảo và nêu lên các kiến nghị, đề xuất nhằm cải thiện việc tiếp cận xuất bản phẩm cho người khuyết tật chữ in. Sự quan tâm của các cơ quan quản lí nhà nước và các tổ chức dành cho người khuyết tật chữ in sẽ là tiền đề quan trọng để Hiệp ước và các quy định pháp lí của Việt Nam được triển khai hiệu quả, giúp những người khuyết tật chữ in có thêm cơ hội tiếp cận thông tin, tri thức thông qua các xuất bản phẩm, từ đó, phát huy trí tuệ, năng lực, xây dựng cuộc sống bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, hòa nhập cộng đồng.
Tuấn Minh