Các dạng khiếm thị: nguyên nhân và ảnh hưởng đến khả năng và nhu cầu đọc

Thuật ngữ “khiếm thị” dùng để mô tả tình trạng thị lực không thể điều chỉnh bằng kính thuốc hay phẫu thuật. Nó bao gồm những người mắc bệnh thị lực chỉ còn một phần và những người bị mù hoàn toàn.

Một số người khiếm thị khó nhìn thấy những vật ngay trước mặt nhưng có thể nhìn thấy những vật trên sàn nhà hoặc ở hai bên, một số người khác lại có thể thấy rõ ràng những vật ngay trước mắt nhưng không thấy gì ở hai bên.

Một số trường hợp bệnh lý có thể gây thị lực chỉ nhìn lốm đốm từng vùng, một số bệnh lý khác ảnh hưởng đến sự nhận biết màu sắc hoặc khả năng nhận biết khoảng cách. Cũng có một số người thì rất khó khăn khi gặp ánh nắng chói chang và một số người khác có thể không nhìn thấy gì cả khi gặp ánh sáng yếu.

          Mất thị lực, ngay cả khi cùng một nguyên nhân, nhưng có thể có tốc độ thoái hóa khác nhau. Hai người cùng tuổi và cùng loại bệnh với cùng mức độ giống nhau, có thể có tốc độ thoái hóa khác nhau; một người có thể bị mù hoàn toàn vào lúc 40 tuổi, trong khi người kia có thể không bị mất phần thị lực còn lại cho đến khi 60 hoặc 65 tuổi.

Do đó, không thể tiên đoán được khi nào mỗi người trong số họ sẽ phải bắt đầu cần đọc sách báo chữ to, hoặc khi nào việc đọc sách báo chữ to không còn thích hợp nữa. Điều quan trọng là phải phỏng vấn người bị khiếm thị thường xuyên hơn xem những hình thức họ đang sử dụng có còn thoả đáng nữa hay không. Có một số nguyên nhân gây khiếm thị mà mỗi nguyên nhân có thể gây ảnh hưởng khác nhau lên khả năng và nhu cầu đọc sách của họ. Nguyên nhân chủ yếu là do tình trạng di truyền, tai nạn, các bệnh lý liên quan đến bệnh tật và tuổi tác như đục thủy tinh thể và thoái hoá hoàng điểm.

          Phần trước của mắt (giác mạc, đồng tử và mống mắt) có chức năng để truyền ánh sáng vào phần sau của mắt. Tổn thương bất kỳ bộ phận nào của phần này đều có thể dẫn đến các mức độ khiếm thị khác nhau. Thủy tinh thể tập trung các tia sáng vào võng mạc.

Phần sau của mắt (võng mạc, hoàng điểm và thần kinh thị giác) xử lý hình ảnh ánh sáng và truyền đến não. Hoàng điểm đặc biệt quan trọng cho việc đọc, do đây là vùng cho phép chúng ta thấy được chi tiết tinh vi. Tổn thương bất kỳ bộ phận nào của phần này cũng dẫn đến các mức độ mất thị lực khác nhau. Thủy dịch là chất trong suốt dạng thạch chứa đầy trong phần giữa của mắt. Áp lực trong thủy dịch quá cao cũng có thể ảnh hưởng đến thị lực.

          Thoái hoá hoàng điểm

Thường được quy là bệnh mù do tuổi già, vùng thị lực trung tâm được sử dụng để nhìn chi tiết trong khi việc tập trung vào thị trường ngoại vi thì kém rõ ràng hơn. Kính đeo mắt không thể bù trừ cho thoái hoá hoàng điểm, mặc dù kính lúp có thể giúp một số người trong giai đoạn sớm của thoái hóa và sách báo chữ to sẽ gíup kéo dài được khả năng đọc.

          Đục thủy tinh thể

Đục thủy tinh thể là nguyên nhân thường gặp khác của bệnh khiếm thị ở tuổi già và là kết quả khi thủy tinh thể của một hoặc cả hai mắt trở nên đục hay mờ đi. Người bị đục thủy tinh thể nặng có thể thấy ánh sáng và nhận ra được các tương phản mạnh về màu sắc, nhưng không thể đọc sách báo. Khi tình trạng tăng đến mức độ nặng, điều trị laser và đặt thủy tinh thể nhân tạo có thể giúp ích cho đa số bệnh nhân, những người sau đó thường là có thể đọc sách báo chữ to.

          Ống thị giác

Thị giác đường ống là một thuật ngữ tổng quát mô tả một số tình trạng bệnh lý võng mạc trong đó thị lực ngoại vi bị mất đi. Chính vùng thị trường ngoại vi cho phép người ta nhìn được dưới sánh sáng yếu, do đó nhiều người bị ống thị giác hay tự gọi mình là "quáng gà". Hai nguyên nhân thường gặp nhất của ống thị giác là viêm võng mạc sắc tố, là nguyên nhân thường gặp của các vấn đề trầm trọng về thị lực ở người trẻ tuổi và bệnh tăng nhãn áp (Glaucoma), có khuynh hướng bắt đầu xuất hiện vào khoảng 40 tuổi và bệnh này có thể được kiểm soát. Do vùng trung tâm thị trường không bị ảnh hưởng, người bị bệnh ống thị giác thường có thể tiếp tục đọc ấn phẩm in ấn thông thường cho đến độ tuổi trung niên - cũng có thể kéo dài lâu hơn khi tình trạng của họ có thể kiểm soát được - sau đó dần dần họ sẽ phải đọc sách báo chữ to và rồi phải cần đến các biện pháp thay thế khác. Người bị ống thị giác hầu như dễ té xấp lên các vật như ghế hay đá vào ghế đẩu là những vật nằm ngoài thị trường của họ, đặc biệt là trong điều kiện ánh sáng yếu.

          Bệnh lý võng mạc do tiểu đường

Bệnh lý võng mạc do tiểu đường là một nguyên nhân chủ yếu khác của các vấn đề về mắt ở người trong độ tuổi lao động. Nó dẫn đến thị trường bị lốm đốm và gây tình trạng khó định hướng. Điều này là do những phần mà người nhìn bị mất đi và não lắp ráp thu thập lại những phần dường như là một bức tranh tổng thể - chẳng hạn như một bức tường trơn thay vì một bức tường có cửa. Một số người bị thị lực loang lổ bị mất thị trường khá bằng nhau qua toàn bộ thị trường và do đó có thể cần màu tương phản rõ ràng và sách báo chữ to, trong khi những người khác đầu tiên chỉ mất đi thị trường ngoại vi, do đó có thể đọc chữ in ấn thông thường trong một khoảng thời gian dài hơn.

Mù hoàn toàn

Mù hoàn toàn có thể là hệ quả của tất cả các loại khiếm thị được ghi nhận trên đây, cũng như từ các nguyên nhân khác, như tai nạn, võng mạc bị tách ra ở cả hai mắt và các bệnh khác.